Alsace (Elzas)

Eind augustus 2021 maakte ik een wandelreis door .
De eerste en laatste nacht verbleven we in een hotel in een wijndorp, de andere nachten zaten we hoger in de vallei waar geen wijnbouw en wijndomeinen zaten. Daar wel lokale gerechten en wijn in de restaurants gelukkig. In deze blog zal ik een en ander vertellen over de twee bezochte wijndomeinen en de wijn-informatie die mij daar verteld is met je delen. Op mijn wandelweblog een blog over de gemaakte wandelingen, voor wandelliefhebbers een aanrader om dat (ook) te lezen!

In 2024 waren we weer in de Elzas overigens, daartoe onderaan dit wijnweblog een vervolg daarover.

BEZOEK ALSACE 2021

Zoals hierboven al staat bezochten we in 2021 twee wijndomeinen voor een proeverij. Dat kan in de Alsace – op openingstijden – veelal (en in ons geval ook) zonder afspraak. En de wijnboeren zijn vaak familiebedrijven en enorm gastvrij en laten je graag veel van hun wijnen proeven. Een verplichting om ook wijn te kopen is er niet, maar meestal neem ik toch wel een doosje met een mix van de beste en/of meest interessante wijnen mee.

De laatste nacht van onze wandelreis verbleven we in Hotel de l’Ange in Niedermoschwier, en er recht tegenover ligt Domaine Justin Boxler. Hier heeft de dochter des huizes ons enkele wijnen laten proeven en veel verteld over de wijnbouw en de wijnen in de Elzas. Zo weet ik nu bijvoorbeeld dat de druiven voor monocépage wijnen, die niet van een Grand Cru of Lieu-dit komen, direct na de oogst – dus voor de vinificatie – al geblend worden. En deze wijnen dus geen blend van reeds vergiste wijnen van zelfde druif van verschillende plots zijn, wat gebruikelijker is. Ook ervaarden we dat de Grand Cru Pinot Gris (van Sommerberg) een behoorlijke restzoet had. Het blijkt dat dit dus meestal zo is bij de Grand Cru’s van deze druif uit de Alsace, terwijl de gewone/traditionele AOC Pinot Gris daar meestal juist wel droog zijn*. Dit namen we ook waar in de heerlijke Pinot Gris uit 2019 met veel tonen van abrikoos en perzik.
*later, 8 feb 2024, bij Workshop Alsace van Lars Daniëls voor de VVN, ben ik achter de reden gekomen: de PG op de beter gelegen Grand Cru wijngaarden worden in huidige klimaat zo rijp, met zoveel suikers dat er wel een restzoet over blijft. Bij gewone AOC Alsace PG is dat veel minder. Bij gewurztraminer (vnl. van de Grand Cru’s, maar ook van daarbuiten al) is dit een nog groter “probleem”. Als je die te vroeg oogst gaat dit ten kostte van de typische rozen en lychee aroma’s, maar als die aroma’s zich ontwikkeld hebben dan heeft de druif al zoveel suikers dat je al boven de 15% ABV uit gaat komen.

We proefden daarnaast o.a. de Sylvaner, koopje omdat je voor 6,- EUR een lekker frisse wijn, appel en perzik maar ook zeker body en afdronk heeft. De Riesling waren typisch en heb ze van verschillende cru bodems (graniet vs kalk) geproefd. De Pinot Noir had 2 maanden oud hout gehad, deze is heel fruitig met toch ook wat complexiteit in de smaak. De Barrique van deze druif is een blend van op hout gerijpte vaten van 1 tot 3 jaar oud, en kende duidelijk meer hout en aardse tonen. Ook erg leuk om een droge Muscat te proeven, buiten de Elzas weinig te inden, Is niet echt mijn wijn, maar toch.

Op de terugreis naar Nederland stopten we in 45 minuten noordelijker gelegen Middelbergheim, alwaar we Domaine Armand Gilg bezochten. Ik wilde naar ’n wijnboer in deze plaats om een Grand Cru Zotzenberg te proeven, en kopen natuurlijk. Dit omdat hier de uitzondering geldt dat er van deze plot ook wijn van de sylvaner druif met een grand Cru status mag komen. Voordat we hier wijn gingen proeven, bekeken we eerst de wijnkelder.
Deze kelder uit de 16e eeuw is in de zomermaanden – in periode dat er niet gewerkt wordt en de oude betonnen en grote houten wijnvaten leeg zijn – vrij toegankelijk. Erg mooi om te zien. Daarna werden we gastvrij ontvangen en proefden we vele wijnen, waarbij ook weer het nodige over de lokale wijn(bouw) leerden. De grand Cru Zotzenberg van sylvaner zijn sinds 2005 toegestaan van die druif, en wordt sindsdien steeds meer aangeplant op de 35ha van deze Cru. Armand Gilg bezit trouwens 5ha op deze grand Cru, waarvan 1,5ha sylvaner van gemiddeld 40jaar oude stokken. De toename van sylvaner in deze Cru gaat overigens vooral ten kostte van de lastig te telen muscat druif. De muscat is nl. een vroege uitloper en zo in vroege voorjaar gevoelig voor wind, regen en vorst. Van deze druif kom je ook maar weinig grand Cru wijnen in de hele Alsace tegenkomt, om dezelfde reden. Het zijn dus vooral wijnen van de andere drie edele druiven die je veel als grand Cru in de Alsace ziet.
We proefden dus veel wijnen. De Edelzwicker van van 60% gewurztraminer met 20% riesling en sylvaner. Nu ben ik niet zo’n GW fan, omdat ik lychee niet lekker vind, maar deze wijn vind ik wel lekker door de frisheid die de andere twee druiven meegeven. Overigens is het bij iedere wijnboer een verrassing hoe de Edelzwicker smaakt, daar alle Alsace druiven (ook niet edele) druiven ervoor gebruikt mogen worden. Er zijn bijvoorbeeld wijnboeren die alleen de pinots blenden.
De AOC sylvaner 2018 bood de aroma’s van appel en mineralen, maar vond ik wat licht en kort. De Muscat 2018 was een hele typische, de typische druivengeur verraadde de druif direct; een bekende geur alleen dan zonder zoete zweem aangezien deze wijn droog was. De Pinot Gris typeerde ik als een mooie borrelwijn.
De Pinot Noir was typisch met aardbei en framboos, maar had een erg lichte body. De Barrique variant van deze wijn, had 12 maanden hout gehad op 1 tot 5 jaar oude vaten en een mooi complexiteit met aardse tonen, hout, vanille, kers. Echt een wijn om iets bij te eten.
En dan de grand Crus van de Zotzenberg. De Sylvaner 2018 komt van de klei-kalksteen bodem, heef 11g/l restzoet. Perzik, peer en lange afdronk. Een echte eetwijn: voor bij paté, foie gras, zeefruit of een curry. De Pinot Gris 2017 combineert ook mooi bij ganzenleverpaté, heeft 20g/l restsuiker die al mooi geïntegreerd zijn in de wijn.

Naast deze wijndomeinen zijn we al wandelend ook nog bij Cave de Turckheim binnengelopen. Deze enorme winkel van deze coöperatie was als een snoepwinkel voor mij, waar trouwens veel klanten met dozen vol naar buiten gingen. Omdat mijn dagwandelrugzak vol zat, heb ik me in moeten houden 😉

VERVOLG ALSACE 2024

Zoals in de inleiding al aangekondigd waren we in 2024 weer in de Alsace. We verbleven een week op de camping in Wihr-au-Val. Vanwaar je prachtig kun wandelen (en hardlopen). Ook ligt er in het dorp een Domaine, Schoenheitz, waar we even binnen zijn geweest om een fles wijn voor op de camping te scoren: een fruitige Pinot Noir uit 2022. Uiteraard zijn we ook nog – op de fiets – naar Justin Boxler geweest. Zie hierboven voor eerder bezoek. Veel weer geproefd daar. De Riesling en Pinot Noir uit 2023 waren nog te jong, maar verder weer mooie wijnen. Vooral de Grand Cru Rieslings, en natuurlijk de droge Pinot Gris die zo smaakvol is en blijft!

Onze wat uitgebreidere bezoeken gingen naar Paul Schneider in Eguisheim en Alphonse Kuentz in Husseren-les-Chateaux. Beide malen wisten we dat we kwamen, want de Nederlandse importeur Domaine Alsace was zo vriendelijk geweest ons bezoek aan te kondigen. (mede hierdoor) werden we hartelijk verwelkomt, proefden we veel verschillende wijnen en kregen we bij Paul Scheider een korte rondleiding door de kelders.

Bij Paul Schneider werden we door eigenaresse Claire Scheider rondgeleid door de wijnkelders, gelegen midden in het prachtige Eguisheim. Hoewel dus historisch gelegen enken ze wel aan verhuizen van de productie, want druiven van 14ha voor 100.000 flessen per jaar, die maken en opslaan in het midden van deze toeristische plaats is niet altijd ideaal. Hoewel een oude kelder, was er wel moderne apparatuur met aparte RVS vergistingstanks. Schneider streeft constante smaak en kwaliteit na.

Ook was interessant hoe Claire vertelde over de aparte gekoelde RVS tanken. Dat hadden we natuurlijk vaker gezien en gehoord, maar niet eerder vernomen dat vroeger in de oude gebouwen met dikke wanden in de Elzas dit niet nodig was. Tegenwoordig wordt er zoveel eerder geoogst dat het nog wel te warm is in de kelders, en dus koeling van de tanken wel nodig is.

We mochten heel veel van hun wijnen proeven, te veel om ze allemaal (uitgebreid) te noemen. Laat staan te beschrijven. Maar enkele om te onthouden zijn de Crémants. 10% – dus zo’n 10.000flessen – Crémant d’Alsace maken ze. Een witte van chardonnay en pinot blanc die 18-24mnd opde lie rijpt en een rosé van pinot noir welke 12-18mnd op de lie rijpt. Beide fris en fruitige Crémant, en vooral erg lekker.
De Charmes’22 is een leuke blend van riesling, pinot gris en klein deel muscat en gewürztraminer. Deze wijn is makkelijk en lekker op een zomere dag, het alternatief voor hun Sylvaner die niet meer gemaakt wordt. De Riesling uit 2021 was zeer goed, hoewel 2021 een slecht – vooral nat en koud -oogstjaar was, waren de omstandigheden dat jaar voor riesling best goed. Jo’s Orange Vin uit 2022 was een hele bijzonder wijn. Deze orange wijn van 95% gewürztraminer en 5% muscat wordt 7 dagen op de schillen vergist. Goede wijn, met mooi bittertje. Moet je een keer geproefd hebben!

Ons andere aangekondigde bezoek ging dus naar Alphonse Kuentz. Die eigentijdse wijnboer werkt nog zeer traditioneel en bewerkt zijn 15ha grotendeels zelf. Al is aan extra personeel ook nauwelijks te komen nu klaagde hij. De wijnen vergisten in zelfde grote oude vat waar de wijn
daarna op lie blijft rijpen. Hierdoor wordt de wijn heel anders.

Ook de compleet droge wijnen zijn relatief vol van smaak. De wijnen kenmerken zich door een wat boerse natuurlijke stijl, en meer verschil tussen de oogstjaren: “het is zoals het komt dat jaar,” aldus Kuentz. Wat avontuurlijkere wijnen dus. Je moet er van houden, maar zijn daarmee wel echt anders dan je elders in de Elzas aantreft.

Ook hier mochten we de nodige wijnen proeven. De Crémant Sec rijpt 3 jaar op de lie. Is zacht, en kent mooie perzik tonen. Gemaakt van pinot blanc en een beetje riesling. De rosé van pinot noir uit 2021 wordt met directe persing gemaakt, de roze kleur is zoals het – dat jaar – is. Een rosé met veel smaak; aarbei, framboos en aardse tonen.
De Pinot Blanc uit 2019 was puur, zuiver en droog (0-1 g/l RZ). Licht boers en kruidig.
De Gewürztraminer uit 2020 met 12g/l restzoet kent een mooie balans en typische rozen en lychee tonen.
De Pinot Noir 2020 was kenmerkend voor Kuentz. Veel kracht en tannine, aards en hoge zuren. Boers karakter. Deed me zelf aan een Regent denken.

TOT SLOT

Ik hoop je met deze blog over de Elzas geïnspireerd te hebben om ook eens dit gastvrije wijngebied te bezoeken. Een gebied waar je naast de mooie wijnen ook heerlijk kunt eten. Reken wel op forse porties, dus goed om overdag de calorieën eraf te wandelen.