Campanië

In mei 2024 ben ik met 14 mede wijnliefhebber en kenners naar Campanië, Italië geweest. In deze van wijnstudiereis vanuit de Verenigde Vinologen Nederland (VVN) hebben we diverse wijnbedrijven in Campanië bezocht en vele mooie en bijzondere wijnen mogen proeven. In dit blog beschrijf ik deze belevenissen en hetgeen ik weer bijgeleerd hebt.

Dit blog begint met informatie over het wijngebied Campanië, en de bezochte provincies daarin in het bijzonder. Lees dit zeker even door als je die kennis niet paraat hebt.
Daarna schrijf ik verder door per dag de bezochte wijnbedrijven en geproefde wijnen te behandelen. Hiermee wordt het weer een lang blog met veel tekst, maar scroll er lekker doorheen en lees over de wijnen en/of wijndomeinen die je interesseren. Of kijk alleen naar de foto’s, ook leuk!
Ik sluit dit blog af met de conclusie over de reis en het wijngebied en natuurlijk een overzicht van hetgeen ik geleerd heb. Ik raad je natuurlijk aan dat ook te lezen, zodat je direct weer een stukje wijnwijzer bent!

Over Campanië

Campanië is een (wijn)regio in het Zuiden van Italië met Napels als hoofdstad. De regio kent 4 DOCGs (de hoogste kwaliteitscategorie van wijnen in Italië), 15 DOCs en 10 IGTs.

4 DOCGs: Taurasi, Greco di Tufo, Fiano di Avellino, Aglianico del Taburno;
15 DOCs: Ischia, Capri, Vesuvio, Cilento, Falerno del Massico, Castel San Lorenzo, Aversa, Penisola Sorrentina, Campi Flegrei, Costa d’Amalfi, Galluccio, Sannio, Irpinia, Casavecchia di Pontelatone, Falanghina del Sannio; 
10 IGTs: Colli di Salerno, Dugenta, Epomeo, Paestum, Pompeiano, Roccamonfina, Beneventano, Terre del Volturno, Campania, Catalanesca del Monte Somma. 

Ook en veelal worden er in Campania tafelwijn (Vino de Italia) geproduceerd, dus wijnen zonder specifieke herkomstbenaming.
Het wijngebied, maar ook veel van de subgebieden zelf, kennen veel verschillende bodemsoorten: klei, kalksteen, vulkanisch. En vooral in laatste bodemsoort kan de druifluis niet overleven, het was dan ook pas in 1932 dat deze wijnregio met de phyloxera vasterix te kampen kreeg.

In Campanië zijn dus diverse subgebieden. We bezochten de provincies Beneveto, Salerno en Avellino en prefden daarnaar ook nog wijnen uit de provincie Caserta. Dus over deze provincies, of voornamelijk de wijn(gebieden) hieruit, zal ik kort nu nog wat schrijven. TIP kijk op het kaartje hierboven waar ze liggen.

Provincie Beneveto

Wijnen van appellaties Falanghina del Sannio DOC, Sannio DOC of Beneveto IGT mogen uit hele provincie komen. Aglianico del Taburno DOCG komt uit een specifiek deel. In totaal zijn en 10.000ha wijngaarden in Sannio, verdeeld over zo’n 100 wijnbedrijven. De wijngaarden liggen zo rond de 400m hoogte.
Falanghina is het belangrijkste witte druivenras: in Italië komt 95% van de Falangina wijnen uit Campanië, en 80% uit Benevento. In de afgelopen 10 jaar is de aanplant falanghina verdrievoudigd. Hier overigens bijna alleen het ras falanghina benevento, de heeft grotere druiventrossen dan de falanghina flegrea.
Voornaamste rode druivenras is aglianico.

Provincie Salerno

In deze provincie ligt o.a. de DOC Costa d’Amalfi. De steile kustlijn, vooral bekend vanwege zijn prachtige aan en uitzicht. Maar er vindt dus ook wijnbouw plaats. Op redelijk grote schaal, maar niet met grote wijngaarden. Immers zijn de wijngaarden al terrassen in de steile wand uitgehakt. Er komen nog veel autochtone rassen als biancolella, fenile, ginestra en ripoli. Maar ook de bekende(re) rassen als falanghina, piedirosso en aglianico zijn er aangeplant. Veelal met nog oude stokken die soms horizontaal op pergola’s uit de wand groeien.
De wijngaarden liggen tussen de 100m en 700m hoogte. Vooral de hoogte en expositie bepalen de druiven en de wijn, niet zozeer het bodemtype.

Provincie Avellino

De ligging van deze provincie komt overeen met wijngebied Irpinia, bekend van de gelijknamige DOC. Dit gebied kenmerkt zich door koeler klimaat door de hogere ligging van de wijngaarden (op 300 tot 900m boven zeeniveau).

In deze provincie liggen 3 van de 4 DOCGs van Campanië. Taurasi DOCG was in 1993 de eerste DOCG van Zuid-Italië, en bleef dat ook lang. Dit gebied kent 22 gemeenten en 300 wijnproducenten, 10 jaar geleden waren dat er nog maar 60. Greco di Tufo DOCG is het de kleinste van de drie DOCG productiegebieden, en bestaat uit slechts 8 gemeenten rond de plaats Tufo. De derde is Fiano de Avellino, en hoewel groter in oppervlate worden er minder (3 miljoen flessen) dan in Greco di Tufo (5 miljoen flessen) geproduceerd. Sinds 2019 is er ook een Riserva DOCG classificatie voor deze laatstgenoemde DOCGs, deze wijnen moeten dan een jaar langer rijpen. Twee gemeenten liggen in Taurasi en Fiano de Avellino trouwens.

Provincie Caserta

Hierin ligt o.a. de DOC Falerno del Massico. Een DOC van een kleine 100ha (2019) erkend in 1989 voor witte en rode wijnen van falanghina resp. aglianico, piedirosso en primitivo.

Verslag wijnreis

Hieronder in chronologische volgorde onze wijnbezoeken en wijnervaringen. Dit verslag is samengesteld o.b.v. mijn aantekeningen, maar ook met hulp van de posts van @carpervinum de blog van stefangourmetblog, die me ook hielpen alles weer (goed) te herinneren.

Dag 1 Campanië reis – woensdag 15 mei 2024

Met bijna 3 uur vertraging van de transvertragia kist arriveerden wij in Napels. In combinatie met de strenge rijtijden regels voor onze chauffeur verviel direct het hele wijnbezoekprogramma voor de eerste dag hierdoor. In plaats daarvan snel een diner geregeld bij ons hotel Civita in Aptripalda. Het geplande bezoek aan Villa Matilda en Consorzio Vitica verviel dus, maar gelukkig gingen ze later nog wel in op onze uitnodiging om op de laatste avond naar ons hotel te komen, zie dag 4.

Voor en tijdens het eten bestelden we natuurlijk direct enkele mooie wijnen uit de streek. Niet heel verrassend een Falanghina, een Fiano di Avelino en een Greco di Tufo. Direct een mooi vergelijk tussen deze druiven te maken. Daarna over op Aglianico’s. Eerst een DOC Irpinia Rosato en daarna een DOCG Taurasi.

• Caggiano Campania Falanghina IGT 2022: Fris fruit en bloemen, mooie zuren
• Caggiano Béchar Fiano di Avellino DOCG 2022: Fris, citrus, veel smaak
• Caggiano Devon Greco di Tufo DOCG 2023: Perzik, bittertje en body
• Benito Ferrara Vigna Cicogna Greco di Tufo DOCG 2021: Tropisch in de neus, mineralen, zuren en bitterje in de mond
• Sertura Irpinia Rosata DOC (Aglianico) 2019: Fruitig en stevig (14,5% ABV)
• Caggiano Vigna Macchia Dei Goti Taurasi DOCG 2019: Zwoel en rijp zwart fruit, veel tannine en zuren. Prima wijn

Dag 2 Campanië reis – 16 mei 2024 – Provincie Benevento

We startten de dag bij het Consorzio Sonnio. Een mooie start voor een overzicht van het gebied. Met een presentatie die je in de mediakit op hun website kunt vinden. Deze presentatie bevat ook een overzicht van de wijnen uit Italië (#flessen * gem. prijs): no 1 Chianti, Falanghina zo rond positie 20.

In Italië komen 6 van de 10 wijnflessen van een coöperatie. Ook in dit gebied zijn er 4 grote te vinden.

We leerden dat Falanghina beter iets ouder gedronken kan worden. Iets dat ik o.b.v. de proefervaringen kan beamen. Al misstaat de wijn jong niet, wel doorgaans minder mooi.

Bij het wijnproeven van de Falanghina werd dagverse buffelmozarella gegeten. Er werd uitgelegd dat deze het beste is 8 uur na het maken, en je ‘m daarna beter weg kunt gooien. Bewaren in de koelkast is dus niet nodig, en ook niet goed: niet doen dus! Het vel moet stevig zijn, en als ‘t vel makkelijk loslaat dan is de kaas niet vers meer. Bij openscheuren van de kaas – met de hand – stroomt melk eruit. De kaas moet in stroken uit elkaar getrokken kunnen worden, niet korrelig zijn en naar melk en boter ruiken. En ja dit alles lukt niet met die uit een zakje uit de supermarkt…maar die hoef ik ook niet meer nu!

Daarnaast serveerden ze brood van een lokale graansoorten die minder zetmeel bevat en zo beter verteerbaar is. Geen idee of al het brood dat we in diverse restaurants kregen daar ook van gemaakt was. Maar het was altijd wel erg lekker brood bij de maaltijd.

We hebben er mooie wijnen geproefd, zie de lijst hieronder. Eerst twee mousserende wijnen van de falanghina druif en daarna een jonge en gerijpte Falanghina. Vervolgens twee Barbera’s del Sonnio; let wel dit is een andere druif dan de barbera die we uit de Piemonte kennen, en wordt lokaal camaiola genoemd! Tot slot kregen we een zoete passito wijn van de regio specifieke druif agostinella. Deze druif heet zo, omdat ie in augustus al rijp is.

• Fontanavecchia, Nudo Eroico, Vino Spumante, Extra Dry.
  Mousserende wijn gemaakt van falanghina druiven. Charmat (=tank) methode. Appel, citrus, grapefruit. Niet heel bijzonder, wel ’n lekker aperitief.
• Vigne di Malies, Auspicio Falanghina Metodo Classico Brut Nature. 36mnd rijping op de lie, goudgeel, brioche, amandel, ananas. Veel smaak en mooie fijne mousse.
• Aia dei Colombi, Falanghina del Sannio DOC, 2022. Single vineyard wijn. Sur lie gerijpt in RVS. Rond en mooi. Erg jong nog, mag nog wel even rijpen.
• Cantine Tora, Kissòs, Falanghina del Sannio DOC, 2017. Goudgeel, ananas, kruidnagel, mooie zuren en veel complexiteit.
• Barbera del Sannio DOC, 2021 (100% camaiola). Fruitig, kers, hoge zuurgraad.
  La Vinicola del Titerno Barbera del Sannio 2020 (100% camaiola): meer tannine, stroever, braam en bes en iets vegetaals.
• Antica Masseria ‘A canc’llera, Eribiano Agostinella Passito, 2019.  Druif rijp in augustus, maar tot in oktober aan stok laten indrogen, daarna nog 6 weken in schuur laten indrogen. Rijpe wijn met goede zoet-zuur balans. Sinaasappelschil, rozijn, nootachtig, bittertje. Kan prima (heel) lang rijpen, en is ideaal bij zo’n lokale taart met abrikozenjam.

Daarna door naar Fontanavecchia. Een prachtig gelegen en prachtig opgeknapt wijngoed in handen van de familie Rillo. Een familie die er al 600 jaar wijn maken in/nabij het plaatsje Torrecuso. Ze produceren tegenwoordig zo’n 200.000 flessen wijn per jaar.

Daar eerst de wijnkelder in om er vatmonsters Falanghina en Aglianico te proeven, beide al mooi.

Daarna – bij een heerlijke lunch door de familie zelf bereid – proefden we 6 wijnen. Drie witte, waarvan 2 Falanghina’s en 1 Coda di Volpe. Laatste is druivenras vernoemd naar de vorm van de tros als een vossenstaart. Daarna 3 Aglianico’s, waarvan de eerste een rosé.

• Falanghina del Sannio DOC 2023. Leuke frisse wijn, bloemen, citrus, mooi bittertje. 40% van de productie van dit wijnhuis is deze wijn.
• Libero, Falanghina del Sannio Vendemmia Tardiva DOC, 2019. Laat geoogst, 9mnd vegist + gerijpt in barrique. Hele goede wijn! Vanille, perzik, ananas, amandel. Veel complexiteit en rijpingspotentieel (kan nog 20 jaar mee).
• Coda di Volpe, DOC Sannio, 2023. RVS gerijpt. Kruidig, citrus, perzik. Goed, en vooral bijzonder om wijn van deze druif te mogen proeven.
• TabaRosa 2023 Aglianico del Taburno DOCG Rosé. Fruitige rosé met beetje structuur.
  Aglianico del Taburno DOCG 2019. Jaar gerijpt op groot vat en 2 jaar op fles. Rode en zwarte kers, flinke zuren en zachte tannine.
• Vigna Cataratta Aglianico del Taburno Riserva DOCG 2018. Single vineyard, 14 mnf FR eiken en 3 jr op fles gerijpt. Stevig, vol, zwart fruit, iets jammig.

Door naar een kort bezoek bij Terre Stregate. Dit familiebedrijf is in 1898 opgericht door Filippo Lacobucci. Nu, inmiddels 5 generaties verder, deelde Filomena ons het verhaal achter het wijndomein en het ‘gehekste land’ (wat de vrije vertaling van Terre Stregate is).

25ha wijngaarden met vnl. falanghina en aglianico. Wij proefden dan ook drie bijzonder goede en mooie wijnen van deze druiven.

• Caracara 2019, Falanghina IGP Beneventano. Uit single vineyards met 30 jaar oude stokken. Per jaar maar 2.000 flessen van gemaakt. Late oogst (eind okt) en 34mnd op oud hout gerijpt. Mooie wijn met veel smaak, ananas, bloemen, licht vanille. Kan nog 10jaar mee.
  Wijn is IGT en niet DOC Sannio geclassificeerd, omdat ze niet zeker zijn dat de volledige aanplant in de oude wijngaard de orginele falanghina is.
• Costa del Duca, Aglianico IGP Beneventano, 2016.
  Wijn die alleen in goede jaren gemaakt wordt in beperkte oplage (zo’n 1.800 flessen). Rijpt 6mnd in barriques van verschillende leeftijd. Veel complexiteit, mooi fruit, o.a. kers. Omdat er in de wijngaard ook wat sciacinoso druiven staan, ook hier weer geen DOC maar IGT wijn.
• Malaca, Passito del Falanghina, 2019. Gezond(st)e druiven blijven hangen, zo’n twee trossen per plant. Deze worden dan pas in november geoogst en ingedroogd op winderige plaats: met 60% gewichtsverlies tot gevolg. Mooie zoete wijn (RZ 70g/l ongeveer), goede hoge zuurgraad voor balans. Rozijn, eucalyptus, gedroogde kruiden en gedroogd fruit.

Ten slotte van deze dag naar Mustilli.

Daar zien we een kelder met de oorsprong in de 15 eeuw. Daarin veel oude wijnen opgeslagen, waaronder de eerste Falanghina die in 1979 verkocht werd.

Het was dhr. Mustilli die destijds – net zoals Mastroberardino dat deed voor Fiano, Greco en Aglianico wijnen – de wijnen van deze druif (weer) een (nieuw) leven inblies. Tegenwoordig worden er zo’n 6 miljoen flessen Falanghina per jaar verkocht.

Mustilli had deze oude kelder tot begin deze eeuw in gebruik voor de vinificatie van wijn, maar doet dat nu enkele kilometers buiten het historische centrum van S. Agata de’Goti. Mustilli zelf produceert zo’n 80.000 flessen wijn per jaar van falanghina, greco (wit) en piedirosso en aglianico (rood).

We hadden bij Mustilli ook ons diner en proefde er 5 wijnen bij: een vertikale proeverij van drie Falanghina’s en twee rode wijnen van piedirosso en aglianco. Waarbij vooral de etiketten de wijnen het (nog) bijzonderder maken: kunstwerken met een hint naar popmuzikanten erin.

• Vigna Segreta Falanghina del Sannio Sant’Agata dei Goti DOC. Van falanghina beneventano druiven, van klei en kalkstenen bodem. RVS gegist en gerijpt met 9 mnd op de lies.
  – 2022: jong, fris, bloemen
  – 2019: mooi gerijpt al, fris, ananas
  – 2017: ananas, hooi, lange afdronk
• Artus Piedirosso del Sannio Sant’Agata dei Goti DOC 2019. 10 mnd in 750l cementen amfora’s. Rood fruit, behoorlijke zuurgraad. Had voor mij best veel weg van de Regent wijnen, zoals we die in Nederland tegenkomen.
• Cesco di Nece Aglianico del Sannio Sant’Agata dei Goti DOC 2017. Single vineyard, 12 mnd Frans eiken, op hout gegist en gerijpt. Zwart fruit, stevige zuren en tanine, wat grof/ruw, iets bij eten dus.

Dag 3 Campanië reis – 17mei2024 – Provincie Salerno

We startten de dag bij Marisa Cuomo in het plaatsje Furore, gelegen tegen de steile wanden van de Amalfi kust.

Marissa Cuomo is een wijnbedrijf uit 1943. In 1995 bij de toen erkende DOC Costa d’Amalfi aangesloten. Ze produceren zo’n 100.000 flessen per jaar en 11 verschillende wijnen.

Ze bezitten 3,5ha zelf; en dat zijn dus vele kleine terrassen op de steile kustwand. De overige druiven komen van 40ha. 20ha daarvan worden door 63 families beheerd, en zij verkopen hun druiven aan Marisa Cuomo. De andere 20ha wordt gehuurd, en wordt het wijngaardbeheer zelf in uitgevoerd.

We zagen en bezochten de zelf in/door de rotsen uitgehakte wijnkelder en namen ook een kijkje in de steile wijngaarden. Wijngaarden op kleine terrassen, die met veel trappen te bereiken zijn: dus veel handwerk en gesjouw nodig om de druiven te tellen en oogsten.

Bijzonder om onder de pergola snoeiwijze te staan. De ene pergola hoger dan de andere, afhankelijk van de lengte van de eigenaar; ja echt! Onder de pergola worden soms ook gewassen, m’n bonen, geteeld om het land efficiënt te gebruiken. En ook heel bijzonder om te zien dat bij een wijngaard de wortels van de plant niet van onder kwamen, maar uit de verticale muur aan de bergzijde. Dit betroffen 130 jaar oude stokken trouwens.

Na dit interessante bezoek gingen we naar restaurant Bacco Furore om twee van Marisa Cuomo’s wijnen te proeven. En een lokale mousserende wijn.

• Pietrafumante Caprettone,  Casa Setaro, Spumante metodo classic millesimato brut, 2020. Caprettone druif (betekent gote bok=mannelijk geit). Metodo Classico 24 maanden sur latte, fijne frisse mousserende wijn. Appel, brioche.
  
  De Marissa Cuomo wijnen:
• Furore Bianc0, Costa d’Amalfi DOC, 2022. Falanghina 60%, biancolella 40%, 4 mnd RVS. Fris, perzik, bloemen, gebalanceerd.
• Fiorduva Bianco, Costa d’Amalfi DOC, 2017. Fenile 30%, ginestra 30%, ripoli 40%, gem. 95 jaar oude stokken, 3 mnd in nieuw FR eiken en 14 mnd op fles gerijpt. Ripoli geeft elegantie, ginestra zuren en fenile fruit.H ele goede en bijzondere wijn, Hooi, gedroogde perzik, bittertje, veel smaak.

Hierna eerst over de bochtige en drukke wegen langs de Amalfikust terug en toen het binnenland in, om in de Tramonti vallei bij Tenutu San Francesco op bezoek te gaan.

Tramonti betekent ‘tussen de bergen’. In 2004 begonnen startten vier bevriende heren in de Tramonti vallei dit traditionele wijngoed. Inmiddels met 70.000 flessen van 20 ha op 48plots.

De grindvorminge en korrelige vulkaanstenige bodem werkt als een spons, en kan water goed vast houden.

Ze maken 12 soorten wijn. Geen louter nieuwe aanplant, nee de wijnstokken stonden er al. Soms heel lang. We zagen de 500 jaar oude tintore wijnstok. Heel bijzonder, zo ook de wijn ervan: de topwijn È ISS wijn van deze stok van 500 jaar oude teinturier, de tintore di tramonti druif. De tintore is overigens een kruising van grenache en petite bouschet.

We proefden er zes wijnen, of eigenlijk drie wijnen van twee jaargangen.

• Per Eva, Costa d’Almalfi DOC, wit: falanghina, ginestra en pepella, 8-10 mnd RVS. De naam ‘per Eva’ is ter ere van alle vrouwen zo bedacht.
  – 2022: mooie wijn, appel, peer, wite peper, bittertje, veel smaak
  – 2016: mooi gerijpt, wel nu drinken. Beurse appel, amandel, gedroogd wit fruit, bittertje, stro.
• Quattro Spine, Costa d’Almalfi DOC, Riserva, rood: 30% tintore, 50% aglianico, 20% piedirosso, 18-24 months in RVS en groot hout. De naam 4 doornen is ter ere van de vier oprichters van het wijngoed.
  – 2019: zwarte bes, morellen. Stroef. Wijn moet nog rijpen.
  – 2016: rijpe zwarte kers, kruidig, leer. Kan nog rijpen, maar geen decennium meer.
• È Iss, Tintore Prephilloxera, Campania IGT, 100% tintoro
  Van >150 (tot 500) jaar oude ongeënte (pre-phyloxera) stokken.
  Deze wijn wordt sinds 2015 gemaakt in beperkte oplage (ong. 3.000flessen) en wijn kan 50-60jaar rijpen, aldus de kenners.
  Wijn is IGT Campania geclassificeerd, omdat Costa d’Amalfi DOC een blend moet zijn.
  È Iss betekent “this is it”: na diverse experimenten met vinificatiemethoden kwam de beste wijn eruit: al proefend werd deze met “È Iss” bestempeld.
  – 2019: puur, zuiver, rode en zwarte kers, koffie. Mag nog rijpen.
  – 2016: kruidig, gedroogd fruit, leer, chocolade, koffie, lange afdronk.

Terug naar Avellino, maar voordat we in Atripalda aan tafel gaan, bezochten we nog Gian Luca Mazzella in Paternopoli.

Hij liet ons eerst de wijngaard zien met ongeënte oude wijnstokken op de ‘Etruskische wijze’, de oorspronkelijk aan bomen, nu aan een paal en dan via draden vier kanten op als door pergola. De bodem is zeer divers, en klei, kalksteen en vulkanisch gesteente dragen bij aan de biodiversiteit.

Dit is een nieuw prestigieus project (Gian Luca noemde het zelf een “Crazy project”) en wij waren de eerste groep die hier zijn komen proeven! Gian Luca deed al ervaring op met wijnmaken op verschillende plaatsen in de wereld, maar begreep niet dat in Zuidelijk Italië geen (dure) icoon wijn bestond. Zijn oog viel daarbij op het gebied met relatief koel klimaat: de heuvel van Irpinia met de druif met rijpingspotentieel: aglianico. En druif die bovendien nooit overrijp wordt, dus mooie wijnen kan voortbrengen. Hij kocht er 3,5ha wijngaarden met oude stokken en least er nog eens 2,5ha. Zijn wijn noemde hij Paterico, naar het nabij gelegen plaatsje Paternopoli. De eerste oogst was van 2019, met slechts 3.000 flessen. Planning is om dit er maximaal 5.000 per jaar te laten worden.

Zijn wijnen zijn Taurasi DOCG geclassificeerd, maar wijken wel af van de standaard Taurasi. De druiven van de hoger (530m ipv doorgaans zo’n 300m) gelegen wijngaarden worden later rijp (cq rijpen langer), en worden pas in november geoogst. Wat een veel elegantere stijl oplevert. Zijn wijnen ondergaan spontane fermentatie, geen persing en kennen een lange maceratie (2019: 3mnd, 2020: 55dgn). De malolactisce omzetting komt pas laat op gang, pas in augustus jaar na oogst.

Wij mochten zijn Paternico 2019 en 2020 proeven, en om de kwaliteit aan te tonen zette hij er een Ornellia 2019, Bolgheri DOC naast. Zijn wijnen zijn werkelijk (en vooral de 2020) fenomenaal, qua complexiteit en verfijning met bijvoorbeeld Château Cheval Blanc (Saint Emilion grand cru classé A), aldus wijnkenner Ed Carper. De 2020 is dan ook wel ruim EUR400,- de consumentenprijs. Met afstand de duurste wijnen uit het deel van Italië ten zuiden van Toscane.

• Paterico 2020, Taurasi DOCG, 3 jaar hout. Uitmuntende wijn. Elegant, toont pure van de druif. Kers, cederhout, leer, laurier.
• Ornellaia 2019, Bolgheri DOC, uitmuntende wijn, cederhout, bosvruchten, jam, tabak, chocolade.
• Paterico 2019, Taurasi DOCG. 4 jaar hout. Uitmuntende wijn. Cederhout, bosvruchten, kers, laurier, leer, pure chocola. Veel complexiteit.

Dag 4 Campanië reis – 18mei2024 – Provincie Avellino

We beginnen deze dag bij Consozio Irpinia. Daar wordt ons nog eens uitgelegd dat drie van de vier DOCGs van Campanië in Irpinia liggen en dat Taurasi lang (vanaf 1993) de enige DOCG van het zuiden was.

Dat het in Irpinia een stuk koeler is en druiven heel lang, tot eind okt of zelfs in november, kunnen rijpen. Hoe Taurasi inmiddels 300 producten kent, 10 jaar geleden waren dat er nog 60. Dat voor wit veelal de guyot snoeiwijze gebruikt wordt, en rood vaak cordon of speronato.

We zijn op bezoek Petilia winery. Daar worden we ontvangen door Teresa Bruno. Zij is de eigenaar en voorzitter van Irpinia Consorzio. En door haar broer Roberto, de vice-voorzitter van het consorzio en eigenaar van het Donnachiari wijngoed.

Het consorzio is opgericht in 1994, en produceert wijnen van 180 ha. We genieten van een prima lunch met heerlijke antipasti en zelf gemaakte fusilli met verse tomatensaus. Daarbij kregen we de een aantal mooie wijnen van Donnachiara en Petilia geserveerd.

• Donnachiara, Esoterico Fiano di Avellino DOCG, 2022. Organische wijn, RVS, laat geoogst (oktober). Bloemen, perziek, hazelnoot.
• Donnachiara Aletheia, Greco di Tufo Riserva 2021. 12mnd in RVS gerijpt, op lie met battonage en jaar in fles. Appel, citroen, limoen, mineraal, ananas, rijp fruit.
• Petilia Tarantella, 2023.Pet nat van Greco. Fris, apel, fijne mousse. Restzoet duidelijk aanwezig. Beetje appelcider achtig, maar lekker als aperitief. Tarentella is een Napolitaanse lied en dans stijl.
• Petilia Quattro Venti, Greco di Tufo Riserva DOCG, 2020. 1,5jr op RVS op lie met battonage. Geen hout. Mineraal, stro, amandel, gedroogd geel fruit.Mist frisheid van het fruit. Druiven van top van de heuvel, waar de wind uit alle vier de richtingen waait. Vandaar de naam. Worden maar 3.000 flessen per jaar van 1 ha gemaakt.
• Donnachiara Per Umberto, Taurasi Riserva DOCG, 2019. Van druiven 300m hoogte. Zwoele Taurasi, jammig zwart fruit, cederhout. Lekker!
• Selva Solina, Taurasi Riserva DOCG, 2016. Mix van druiven uit koelste en warmste deel van Taurasi. Koude maceratie en gerijpt in 599l medium toast eiken tonneaux. Cederhout, kruidig, zwart fruit. Mooi gerijpt, wel iets bij eten.

En dan door naar Feudi di San Gregorio, vlak bij Atripalda.
Een megabedrijf met 4 miljoen flessen productie per jaar. Alleen al 25ha aglianico.
In 1986 begonnen. Vele kunstenaars zijn betrokken geweest bij het enorme gebouw uit 2001 en de labels.

We proefden in een proefruimte, met rondom uitzicht op de kelder, in totaal acht wijnen. Twee keer een jonge en gerijpte Fiano di Avellino en Greco di Tufo. Twee Taurasi’s en nog een Aglianico en een Sirica (=Syrah).

Het proeven van de witte wijnen gaf mij het idee dat Fiano en Greco gerijpt niet mijn ding zijn, de aardse champignon-aroma’s bevielen mij niet. En opvallend dat bij Feudi zelfs de Fiano beter was na rijping dan de Greco, terwijl ik dacht dat dit doorgaans andersom is.

Ook de wijnen bij het volgende bezoek bevestigde mij dat ik deze wijnen in de jonge stijl prefereer, al vond ik die daar wel beter gerijpt. De Greco bij voorgaand bezoek was de gerijpte variant ook al niet mijn ding trouwens.

Ook viel me hier – voor het eerst – op dat een DOCG label om de hals van de fles de Taurasi uit 2008 niet de gebruikelijke bruine maar roze kleur had. Dit trof ik later weer aan bij oudere wijnen. Ik heb niet exact kunnen nagaan wanneer deze kleurverandering plaatsgevonden heeft, maar kennelijk was dit label vroeger dus roze.

• Pietracalda, Fiano di Avellino Riserva DOCG. 1 jaar RVS, 1 jaar op fles
  – 2022: fris en fruitig, niet al te complex. Bloemen, perzik, citrus
  – 2016: vuursteen, noten, aards, champignons
• Cutizzi, Greco di Tufo Riserva DOCG. 1 jaar RVS, 1 jaar
  – 2022: citrus, citroen, perzik, mineral. Strak
  – 2016: champignons, muf, honing
• Taurasi DOCG. 1jr groot eiken en barrique
  – 2019: zwarte kers, bosvruchten. Op dronk en kan nog rijpen.
  – 2008: gedroogd zwart fruit, cederhout, tabak, leer. Na 16jr rijping toch minder, korrelige structuur
• Studi Sirica, Campania IGT, 2019. Zwarte bes, zwarte peper, jam, zwoel.
  Unieke wijn, van wijngaarden van 4-5ha. 6.000 flessen per jaar. Van druivenras Sirica, dat na onderzoek gelijk aan de syrah druif bleek te zijn.
• Serpico, Irpinia Aglianico DOC, 2016. Uitmuntende wijn, prachtig in balans. Vol en zwoel en goede zuren en tannine. Kan nog jaren rijpen. Kruidig, braam, cederhout.
  Van 100+jr oude stokken (prephyloxera), in 4m hoog pergolasysteem. 18mnd in groot en klein eikenhout.

Door naar Terredora di Paolo. In 1994 is deze nieuwe winery begonnen, na een afsplitsing van het merk Mastroberardino. Maar daar ging een conflict aan vooraf waarbij zij de wijngaarden en Mastroberardino de naam kreeg. Maar begin daar aldaar niet over!

We kregen er een zeer uitgebreide verticale proeverij (verschillende jaargangen zelfde wijn) en horizontale proeverij (verschillende wijnen Greco di Tufo DOCG en Taurasi DOCG). 14 wijnen, die we binnen een uur proefden. Hard werken zo’n wijnreis? Nee hoor, vooral genieten. Maar deze proeverij was wel aanpoten, maar een leerzame ervaring !

• Terre degli Angeli, Greco di Tufo DOCG. Herplante wijngaard, 4 verschillende klonen Greco. RVS gerijpt.
  – 2022: mooie frisse wijn met veel smaak. Banaan, marsepein, perzik.
  – 2020: mineraal, gedroogd fruit, honing.
• Loggia della Serra, Greco di Tufo DOCG. Planten van massa selectie (afleggen). RVS gerijpt.
  – 2022: banaan, perzik, mineraal. Meer zuren dan Angeli
  – 2018: honing, petrol, hooi. Complex.
• Fiano di Avellino DOCG
  – 2022: mooie zachte wijn met frisse toets. Banaan, perzik, amandel, bitterje.
  – 2022: noten, stro, bloemen, hazelnoot, bittertje. Goed ontwikkeld, wel nu opdrinken.
• Campore, Fiano di Avellino Riserva DOCG. Oude stokken, 6mnd FR eiken barrique
  – 2019: vanille, cederhout, hazelnoot, stro, veel complexiteit
  – 2009: gouden kleur, gesloten, lange afdronk
• Fatica Contadina, Taurasi DOCG, 2015. Op markt na 6-7jaar.
  Gedroogd zwart fruit, cederhout, kruidig. Erg stroef, iets bij eten.
• Pago dei Fusi, Taurasi DOCG
  – 2015: Jammig, structuur, zwart fruit, braam, bosvruchten, jam, kruiden. Bekende(re) Taurasi stijl dan Fatica Contadina
  – 2009: gestoofd fruit in neus, rijpheid en structuur in smaak.
  – 2008: prachtig gerijpt, wel wat lucht geven. Veel structuur. Gestoofd en gedroogd zwart fruit.
  – 2007: gedroogd zwart fruit, veel smaak, lange afdronk. Prima jaar!
• Campore, Taurasi Riserva DOCG, 2007. Prachtig gerijpte Riserva. Gedroogd zwart fruit, leer, koffie, chocolade.

Laatste bezoek deze dag ging naar Mastroberardino. Op loopafstand van ons hotel.

260ha wijngaarden in Taurasi, Greco di Tufo en Fiano di Avellino DOCGs. Mastroberardino was betrokken bij het behoud van de inheemse druivenrassen, of heeft ze eigenlijk eigenhandig weer op kaart gezet! Al 4 generaties, 1859 begonnen.

Tegenwoordig een productie van 1,8 miljoen flessen wijn per jaar

Na een rondleiding door de kelders en wijnmuseum proefden we acht wijnen. De eerste twee wat je weinig ziet, maar afgaand op de smaak snap ik waarom. Vier van hun top lijn. En tot slot nog een unieke uit Pompeï en een kelderschat.

• Nero a metà, Campania IGT, 2019. Blanc de noir van Aglianico. (BdN = 9”ero meta”)
  RVS, geen schilcontact, 12mnd lierijping, 12mnd flesrijping. Geddroogde kruiden. Niet mijn wijn.
• More Maiorum, Irpinia DOC, 2017. 50% Fiano, 50% Greco.  Malo,18 mnd FR Barrique op lies en 42mnd flesrjping. Complex, honiong, bloemen, perziek, ananas, vanille, cederhout. Maar niet zo mijn wijn, doe mij maar de monocepages.
• Stilemma, Greco di Tufo Riserva DOCG, 2018. 7% van de wijn heeft 24mnd op FR eiken gerijpt op lie, rest in RVS. Daarna, na blending, nog 24 mnd in fles gerijpt. Bloemen, citrus, amandel.
• RediMore, Irpinia Aglianico DOC, 2022. Mirabella wijngaard, van één geselecteerd biotype (=kloon) aglianico. 6mnd FR eiken barrique, 1 jr flesrijping. Wijn bedoeld om jong te drinken. Soepel, fruiting en toegankelijk.
• Radici, Taurasi Riserva DOCG,  2017. 13 mnd groot Slavonisch eikenhout en 48mnd in fles gerijpt. Stevig en stroef. Kers en kruidig.
• Naturalis Historia, Taurasi Riserva DOCG, 2016. Van 50+jaar oude stokken. 24mnd op oude FR barrique en 53mnd in fles gerijpt. Worden maar ong. 7.000 flessen per jaar van gemaakt. Mooie warme volle wijn. Kruidig en kers.
• Villa dei Misteri, IGT Pompeiano, 2012. Van piedirosso, aglianico en sciascinoso. 1.700 flessen van 1.5ha historische wijngaardjes in Pompeï. Wijn wordt nu (sinds 2021) niet meer gemaakt: de wijngaardjes op Pompeï zijn gerooid en vervangen door kruidentuinen. Mooie wijn, cederhout, vanille, zwarte kers, balsamico.
• Radici, Taurasi Riserva DOCG, 1998. Laatste jaargang van rijping op kastanjehout. Prachtig gerijpte wijn. Balsamico, gedroogd zwart fruit en rozijn. Zacht, subtiel, gebalanceerd en complex.

Zaterdagavond bij diner in ons hotel kwam de exportmanager van Consorzio Vitica bij ons tafel.

Hij vertelde over hun wijngoed in het hart van de Caserta provincie, Een wijngoed van meer dan 60 jaar oud. Ze hebben falerno stokken mee genomen van Lazio. Ze produceren wit van de falanghina druif en rood van aglianico met piedirosso geblend. Hij had voor ons vier wijnen meegenomen

• Villa Matilda Avallone, Falerno del Massico DOC 2023, 100% falanghina 3 mnd RVS. Mooie frisse wijn.
• Villa Matilda Vigna, Caracci Falerno del Massico Bianco DOC 2019, ‘cru’ 100% falanghina, RVDS vergist, 8mnd in terracotta gerijpt. Bloemen, perzik, hoge zuurgraad.
• Falerno del Massico DOC Rosso, 2019. 80% aglianico 20% piedirosso, 12-18mnd gerijpt deels in barrique, deels klei amfora en deels RVS. Zwart gestoofd fruit, mooie balans en structuur.
• Vina Camarato, Falerno del Massico DOC Rosso, 2016. ‘Cru’, 80% aglianico en 20% piedirosso, gerijpt in barrique. Gedroogd zwart fruiy, rijpe tannine, veel structuur.

Dag 5 Campanië reis – zondag 19 mei 2024

Op zondag geen wijnbezoek meer, maar de echte toerist uitgehangen in Pompeï en daarna echte Napolitaanse pizza’s gegeten in Napels. Daarbij nog drie wijnen gedronken.

Deze drie waren een mousserende wijn van de Asprinio bianco druif. Maar deze was niet zoveel aan. Appeltje en beetje gist. De witte Pallegrello Bianco en rode Pallegrino Nero waren leuk om te proeven, maar niet echt bijzonder goed. Maar wel leuk om ook iets van die autochtone druiven uit de IGT Terre del Volturno te proeven.

Conclusie

Een prachtige reis, met veel bijzondere bezoeken met bijzondere wijnen. Bezoeken aan wijngoederen waar je anders niet maar zo binnen komt, zeker niet alleen of met z’n tweeën.

Sowieso had ik niet het idee dat de meeste domeinen ingesteld waren op spontane bezoekjes van kleine groepen, maar dat kan aan mij liggen. Of aan de mooie en typische wijndomeinen die wij bezochten natuurlijk.

De reistijden in de bus waren aanzienlijk, omdat je over de smalle wegen vaak niet meer dan 40km per uur maakte. Ook zou ik, zelfs niet met een elektrische fiets, hier op wijnbezoek gaan.

Of wel heel mooi om er met de VVN heen te gaan, want individueel zou ik dit gebied niet maar zo doen. Met name binnenland, de Amalfi kust is natuurlijk wel prima te bezoeken.

Geleerd

Zoals gebruikelijk sluit ik mijn blog over een bezocht wijngebied/wijndomeinen af met wat ik ervan geleerd heb. Maar als dit niet klopt of je een andere mening hebt, dan hoor ik dit graag met een reactie onder dit blog!

• Wijnen geproefd van druiven die ik niet eerder geproefd heb. Bijv. camaiola, agostinella, coda di volpe (vossenstaart), piedirosso, caprettone,  een blend van fenile, ginestra en ripoli, tintore, e.a.
• Falanghina wijnen kunnen heel mooi rijpen
• Ik vind Greco en Fiano minder goed als gerijpt, o.b.v. ervaring met meeste geproefde wijnen. Kan ook kwestie van smaak zijn natuurlijk.
• Langs de Almalifi kust zit het verschil tussen de wijnen niet in het bodemtype, maar de ligging – expositie en hoogte- bepalen het smaaktype van de wijn.
• Piedirosso vermoemd naar rode steeltjes, foto van een tros gezien: steeltjes zijn echt knalrood. Overigens betekent piedirosso ook varkenspoot in het Napolitaans.
• Het DOCG label om de hals van de fles was vroeger roze en niet bruin. Ergens rond 2010 veranderd?
  
  En tot slot: ik leerde/hoor altijd dat Taurasi wijnen de “Barolo of the South” zijn. En ja, hoge tannine, hoge zuren, rode wijn, rijpingspotentieel zijn duidelijk overeenkomsten. Maar verder zijn het toch wel wezenlijk verschillende wijnen hoor!