Gelderse wijngaarden

Mede ingegeven door de Corona situatie, bleven we in 2020 in eigen land. Die zomer zomer bezocht ik daarom een aantal wijngaarden in mijn eigen provincie: Gelderland. Misschien uit nood geboren, maar echt een aanrader om te doen. In deze blog een verslagje van mijn bezoeken aan een open excursie bij Hof te Dieren, een culinaire fietstocht langs diverse wijngaarden in Groesbeek, een rondleiding op ’t Heerebroek in Doesburg, picknicken op het Het Betuws wijndomein en de bezoeken aan enkele wijngaarden in Winterswijk. Verder in dit blog nog een aanvulling uit 2022 waarin in Aan de Breede Beek in Nijkerk bezocht.

Op bezoek in Gelderse wijngaarden

In een eerdere blog schreef ik trouwens al over twee Gelderse wijngaarden in Ede en Wageningen die ik in 2019 bezocht. Dat kun je hier nalezen. Hieronder een weergave van de bezoekjes aan andere Gelderse wijngaarden in de zomer van 2020. En als je denkt dat je ze daar allemaal wel mee gehad hebt in het mooie Gelderland? Nee hoor, er zijn er nog meer (te bezoeken) in deze mooie provincie.
Het is best een lange blog geworden, maar lees anders hieronder alleen over het wijndomein waar je geïnteresseerd in bent. En belangrijker: bezoek ze ook eens, of een andere Nederlands wijndomein bij jou in de buurt/in jouw provincie. Heb je nog tips voor te bezoeken wijngaarden aan mij, laat het me weten! Ik ben in ieder geval een stukje wijzer geworden over Nederlandse wijnbouw en door het van dichtbij te ervaren gaat het een stuk meer leven. En voorlopig heb ik genoeg Gelderse wijnen op voorraad in mijn kelder 😉

Hof te Dieren
De grootste ommuurde wijngaard van Nederland ligt in Dieren. Wanneer de snelweg (A348) ophoudt ben je in een paar minuten bij Hof te Dieren, en ook de trein stopt er vlakbij. Makkelijk bereikbaar dus en echt aan te raden om er een excursie te doen, zie de kalender op de website van Hof te Dieren voor datums.
Wijnboer, zo noemt hij zichzelf ook, Youp Cretier leidt je op enthousiaste en extrinsieke wijze rond in zijn wijngaard. Zijn verhalen vervelen nimmer, en je steekt er zeker iets van op: over de geschiedenis van Hof te Dieren, over zijn wijnen, maar ook over wijnbouw en wijnmaken in het algemeen en in Nederland in het bijzonder. De producten van Hof te Dieren zijn divers. Naast witte, rode en rosé wijn ook grappa en andere likeuren en trop (dat is wijn op de Port wijze gemaakt, maar mag je niet zo noemen buiten de Duoro, Portugal natuurlijk).
Uiteraard kregen we tijdens de rondleiding ook e.e.a. te proeven:
-Een frisse Merzling; inderdaad goed fris, en nee niet hoog in de zuren gaan benoemen, want dat heeft negatieve bijklank.
-De Johanniter in ’t Bos heeft houtlagering gekregen met houtchips. Houtchips is de goedkope(re) wijze van houtlagering i.p.v. barriques, zo leer je dat in je wijncursus. Youp gaf hier wel even het inzicht dat hij met chips juist de houttonen goed kon controleren/bepalen, en dat je met houten vaten die controle niet heb en hij zijn wijnen wel erg houterig gaat vinden. Mooi inzicht: goedkoper produceren is niet altijd slechter!
-Achterin de wijngaard stond de Rosé koud. Of eigenlijk ’n Ro-C-tje, want dat staat op de fles. Nou dit was niet het door AH commercieel aangeprijsde zomerse rosé-tje. Nee, dit was een stevige en volwaardige Rosé wijn. Gemaakt door een witte met rode wijn te mengen, ja dat mag bij een landwijn.
-De vinificatie van Cretier wijnen wordt op het landgoed zelf gedaan, en een bezoek aan de “wijnkelder” was dus ook onderdeel van de excursie. Tijdens dit onderdeel mochten we de Tawny Trop proeven. Nou deze Tawny was niets mis mee. Mooie taankleur, rozijnen, karamel, zacht. Ik heb direct een flesje gekocht.
-Ter afsluiting in de wijngaard proefden we nog de Muscat Rouge. Deze zoete likeurwijn is niet mijn favoriet qua smaak, maar het verhaal eromheen maakte het een geweldige afsluiting. En nee, dat verhaal verklap ik niet, gewoon zelf op bezoek gaan bij Hof te Dieren!

Groesbeekse Wijnboeren
Toer mee langs de Groesbeekse wijnboeren, zo heet dit uitje: een aanrader om te doen! Je wordt met koffie en koek ontvangen op het Nederlands Wijnbouwcentrum, en dan spring je op de fiets om een rondje van 30km te fietsen. We stopten onderweg bij vier wijngaarden, alwaar wie iedere keer wat te eten kregen en de lokale wijn konden bestellen. Vanuit Groesbeek fietsten wij eerst naar het noorden, over de Zevenheuvelenweg naar Berg en Dal, waar ietwat verscholen het wijnterras De Holdeurn te vinden is. Prachtig gelegen. We dronken een frisse Johanniter en een wijn met laag alcoholpercentage van 2% “de Radler onder de wijnen” stond op de kaart. De restsuikers waren duidelijk aanwezig, maar echt lekker vonden wij ‘m niet.
Op naar het Zuid-Oosten. Langs de grens met Duitsland fietsten we naar Wijngaard en scharrelpluimveeboerderij de Plack. Behalve het heerlijke broodje pulled chicken smaakte ook de Gruusbèks Wit van Johanniter en Helios druiven erg goed. Na een wandelingetje door de wijngaard, langs de wijnleerpad-informatie bordjes, stapten we weer op de fiets richting Groesbeek.
Bij de biologische groeten en fruit teler Van Ditshuizen zagen we dat er zelfs druiven in de kas geteeld werden. Maar ook buiten, alwaar we op een prachtig gelegen terras tussen de wijnranken de Rosé van de cabertin druif dronken. Best een stevige Rosé. De Zonneklaar wit 2016 van Johanniter en Sauvignier Gris proefden we ook, maar te vonden we iets te zoetig.
Daarna was het niet ver naar Klein Amerika. Een camping, landwinkel en wijngaard met prachtig proeflokaal. Enthousiast werden er pizza’s voor ons gebakken, en de wijnen erbij smaakten ons goed. Theo’s witte is ’n begrip in Groesbeek. Een frisse wijn van de Cabernet Blanc, een druif die het overigens vooral in de omgeving van Groesbeek op de Löss grond erg goed blijkt te doen. De Regent Barrique uit 2017 was een topper in wording: komt op dronk, maar mag gerust nog een paar jaar liggen.
Tot slot fietsten we weer terug naar het Wijnbouwcentrum om daar op het terras een proeverijtje van verschillende wijnen te doen. Wijnen van met name Colonjes zelf, maar ook van andere wijnboeren uit de omgeving. Voor ons kwam “Onze Witte” als winnaar uit de test. Deze cuvée van vier witte wijnen was zeer goed samengesteld en leverde een mooie frisse en smaakvolle wijn op.
Al met al een geweldige dag, en veel Groesbeekse wijnbouw mogen aanschouwen en vooral mogen proeven.

Overigens bezochten we in juni 2021 de Colonjes nogmaals en namen deel aan de jubileum proeverij, waarbij we zelfs de eerst gemaakte rode van van Colonjes (Regent, 2003) mochten proeven. Erg verrassend hoe goed deze wijn toch nog was. Daarnaast proefden we enkele oude Cabernet Colonjes (iets minder goed meer) en Cabernet Blancs (ook nog goed met zelfs ontwikkelde Goute du petrol geuren). Al met al een zeer interessante en geslaagde proeverij. Ik kan iedereen dan ook aanraden eens op de site van Colonjes te kijken of er een leuke activiteit aldaar voor je bij is, of je kunt er (onder openingstijden uiteraard) prima langs voor een mooie wijn of proeverijtje van wijnen op hun terras.

’t Heekenbroek (Drempt, nabij Doesburg)
Iedere woensdagmiddag de zomermaanden en enkele daarbuiten kun je bij wijndomein ’t Heekenbroek aansluiten bij een rondleiding. In de wijngaard vertelde eigenaar Job rustig en duidelijk over de druiven en wijnbouw. Dit terwijl 2 jonge torenvalken boven de wijngaard cirkelden: hopelijk jagen ze spreeuwen weg en vangen ze veel muizen.
Na de rondgang door de wijngaard mochten we op het terras een viertal wijnen proeven. Waarbij Job ons nog veel verteld heeft over hoe hij zelf de wijnen maakt. En dat doet hij niet onverdienstelijk: menig gouden medaille al gekregen in diverse wijnkeuringen. Winnaar van de proeverij voor mij was de Ulenpas Gris. Een droge witte wijn van souvignier gris, johanniter en solaris. Fris maar ook iets ronds, ik heb er een fles van gekocht.
’t Heekenbroek is overigens ook een terras met ook binnen wat zitgelegenheid. Van 1apr tot 1nov is het een aanrader om er tijdens je wandeling of fietstocht in de omgeving te stoppen voor een drankje (koffie en fris hebben ze ook hoor), en wil je meer over de wijnen weten doe dan echt een keer deze rondleiding!

Betuws wijndomein
Op de fiets naar Erinchem, naar het Betuws wijndomein. Dat is ruim 40km vanaf Ede, maar met prachtig weer maakten we er een leuk dagje uit van, en zo konden we ook de wijn wel opdrinken in plaats van alleen proeven natuurlijk :). We hadden eerst een picknick in de wijngaard geboekt. Met een prachtige mand met lekkere streekproducten en een zelf gekozen fles bubbel (Linge Parel wit) zochten we een mooi plekje in de wijngaard voor onze picknicklunch. Aansluitend deden we een proeverij. Eigenaresse Arina liet ons trots enkel van de producten van het Betuws wijndomein proeven, en vertelde er een en ander over de vinificatie ervan bij: erg interessant! We begonnen met wit. De cuvee uit 2019 en de cuvee barrique uit 2018. En als extraatje de cuvee barrique uit 2019. Laatste twee waren echt verschillend, 2018 veel voller (chardonnay achtig). Een zelfde vergelijk kregen we voor rode Cuvee Signature. De 2017 is nu in de verkoop, maar voor een proeverij van de dag ervoor waren de 2016 en 2018 ook nog open. Een mooi vergelijk. 2016 vo en stevig, 2017 duidelijk iets minder vol (lees: warm) dat jaar en 2018 heeft potentie, maar moet nog wel even doorrijpen op de fles (die was ook nog niet gelabeld, en is pas vanaf najaar 2020 te koop).
Als afsluiter kregen we nog een glaasje bruut, een mooi mousserende wijn op de traditionele wijze gemaakt. Terugkijkend op een geweldig en gastvrij bezoek aan het Betuws wijndomein, met veel lekkernijen en goede wijnen en een paar flesje in de fietsas, aanvaarden we de lange fietstocht terug naar huis. Voor herhaling vatbaar! Ook om alsnog de Orange wine te proeven en de Cuvee Signature 2018 te kopen!

Winterswijk en Groenlo
De eerste zin van dit blog meldde het al, wij kozen ervoor dit jaar niet naar het buitenland te gaan. Vakantie in eigen land bestond onder andere uit een lang weekend op de camping in Winterswijk. Van hieruit maakten we diverse wandelingen en fietstochten, en bezochten daarbij drie wijndomeinen. Twee in Winterswijk zelf, en eentje in Groenlo.

Wijngaard Hesselink lag vlak bij de camping, dus daar konden we mooi te voet heen. Iedere donderdagmiddag is er een openbare rondleiding. De zus van de wijnboer vertelde ons over de filosofie van haar broer en de 4ha wijnstokken met bijgaand wijnterras tot een succesvolle onderneming geworden zijn. Al blijft het natuurlijk enorm hard werken en lange dagen maken in de wijngaard. Zeker als je onkruid, gras en snoeisel direct direct onder de grond werkt: maar wel bruine aarde die de warmte beter vasthoudt; druiven zijn er significant eerder rijp. In de aansluitende proeverij mochten we drie wijnen van de kaart kiezen, en zo zelf bepalen wat we wilden proeven. En dat viel niet mee, want er worden veel wijnen gemaakt, voor ieder wat wils zeg maar. Voor ons kwam de witte wijn van het relatief nieuwe ras Sauvignier Gris als winnaar uit de bus. Heerlijke frisse zuren, maar ook zeker tropische tonen en genoeg karakter in de smaak. De regent barrique beviel me ook. Van deze dus een fles gekocht. En van de prijswinnende strowijn: een dessertwijn van edelgerotte solaris druiven die zes weken op stro ingedroogd zijn alvorens er wijn van gemaakt wordt. Smaakvol, maar ook prijzig!
Ook de port en edele dessertwijn geproefd, maar die bevielen minder.

Op een half uurtje fietsen van de camping bevond zich wijngaard Reeborghesch. Hier kregen we een privé rondleiding en proeverij van wijnboer Henk Marmelstein. En druiven verbouwen en wijn maken kan hij wel: daar hoeft je inderdaad niet voor naar het buitenland staat terecht op zijn website. De gaard ontleent zijn naam aan de reeën (Ree), die woonden in het bosje (Borgh) op het erf en snoepten van de eerste druivenranken (op de Esch); dat staat ook op de site. Het bosje en de esch hebben we gezien. De reeën niet in levende lijve, maar wel aangevroten wijnranken: de Leon Millot planten vinden ze duidelijk het lekkerst, als ik het me goed herinner.
In de proeverij kwamen veel wijnen langs, ook van veel druivenrassen die ik niet eerder geproefd of überhaupt van gehoord had. De Acolon (geen hybride ras overigens) met veel fruit en weinig tannine. Soepel en smaakvol, prima zo te drinken. De Cabernet Cortis uit 2018 is veelbelovend, gekocht en bewaren we nog een paar jaar. Positieve vermelding voor de Johanniter: deze riesling-achtige wijn proefden we al vaker van andere wijndomeinen maar deze leek veel smaakvoller en minder op zich zelf staande zuren te hebben: dus ook hier een fles van aangekocht. Daarnaast ook van Henk vernomen/geleerd dat de BOB Achterhoek-Winterswijk in juli 2020 de zesde BOB (beschermde oorsprongs benaming) voor Nederlandse wijn verkregen heeft; mee info over de regels waar deze BOB wijnen aan moeten voldoen vind je op de site van het rvo.

De derde wijngaard die we bezochten lag net te zuiden van Groenlo. De Schepershof kun je op woensdag- en zaterdagmiddag bezoeken. Deze wijngaard van een kleine ha is onderdeel met zes andere wijngaarden uit de streek onderdeel van de coöperatie achterhoekse wijnbouwers. In 2004 zijn veel wijnbouwbedrijven gestart en vanuit de Wageningen Universiteit begeleid en opgeleid tot wijnbouwer. In de Achterhoek verenigde vele wijnboeren zich samen. ook bovenstaande wijnboeren maakten in het verleden nog deel uit van de coöperatie, maar kunnen en/of willen inmiddels zelfstandig hun druiven tot wijn (laten) maken. Bij scheperhof proefden we de rosé van vnl. Regent, Johaniter, Solaris, Rondo en de cuvee Goodgoan, terwijl we vanaf het terras uitleg kregen over de wijnranken waar we op uit keken. De netten tegen de vogels waren al gespannen, want de merels lusten de wijndruiven ook graag.

Aan de Breede Beek
Aan het, zeker door droogte niet zo heel breede beekje, ligt op het landgoed Slichtenhorst in Nijkerk de wijngaard van Henk Breugem. Deze wijngaard bezocht ik in juli 2022 met Vinaventura, die daar een excursie met prachtige wandeling en goede lunch naartoe aanbood. De wandeling volgde vanaf station Nijkerk het lokale klompenpad, om zo na door een prachtige omgeving gelopen te hebben op landgoed Slichtenhorts aan te komen. Daar liggen de twee percelen van samen 2 ha wijnstokken. Op deze percelen staan 8.000stokken, o.a. Regent, Cabernet Cortis, Johanniter, Solaris en Muscaris. Allemaal nieuw (of hybride) rassen dus. We mochten de Secco Blanco (witte parelwijn van johannitter),  de droge witte wijnen van johanniter, solaris en muscaris, rood van regent en zoet wit van muscat proeven. Allen druiftypische druiven, en van goede kwaliteit.
Verder heeft onze gids Raymond, een van de vele vrijwillige medewerkers van het wijngoed, ons meegenomen in de wijngaard en de daar – voor Nederland en ook daarbuiten – nog vrij unieke snoeiwijze te laten zien. Een snoeiwijze die vanaf de stamkop de stam splits in een sap(stroom)trekker en vruchtendrager, i.p.v. alles op de stamkop te concentreren. Het gaat wat ver daar op in de gaan, maar ieder jaar kun je er in Nijkerk een cursus in volgen als dit voor jou interessant is.

<tot zover – wie weet bezoek ik binnenkort nog een lokaal wijndomein, dan zet ik het er nog bij in deze blog>