Een lang weekend rondom koningsdag 2023 naar Rioja. In dit wijnblog beschrijf ik mijn belevenissen. Om er zo met veel plezier op terug te kijken, en bovenal om jou als lezer ook deelgenoot van te maken en je direct enkele tips mee te geven welke bodega’s in Rioja te bezoeken.
INLEIDING
Mede ingegeven door een tweeluik over Rioja voor de Vereniging Vinologen Nederland gegeven door Cees van Casteren werd ik getriggert om dit toch wel bekende wijngebied te bezoeken. In zijn tweeluik werden al enkele bezoektips gegeven en met hulp van google(maps) selecteerde ik deze en enkele andere bodega’s om te bezoeken. Al zijn er heel veel te bezoeken, en zijn is er bij heel veel de optie om een excursie met proeverij te boeken: dus de zoektocht bestond vooral uit keuzestress 😊
We verbleven één nacht in Laguardia, een mooi middeleeuws dorpje gelegen bovenop een heuvel. En drie nachten in (wijn)hoofdstad Logroño, een middelgrote stad met veel wijn(bar)vertier. En we sloten af met twee nachten in Bilbao. Echt een aanrader om naast bodegabezoeken in Rioja ook in Bilbao te verblijven. Rioja bereik je het makkelijkst via luchthaven Bilbao, dus die combi is makkelijk te maken en Bilbao zelf is echt een hele leuke en mooie stad.
OVER RIOJA
Menig wijnliefhebber weet natuurlijk al e.e.a. van Rioja, en de opdeling in Rioja Alta, Rioja Alavesa en Rioja Oriental. Het wijngebied Roija ligt verspreid over drie provincies, waar La Rioja er eentje van is. De populariteit van Rioja lijkt het afgelopen decennia afgenomen te zijn, maar maakt nu weer een comeback door ook in te zetten op wit en single wineyard wijnen (over laatste zo meer). De Consejo van Rioja speelt hier een belangrijke ondersteunende rol in, om Rioja weer meer in de aandacht te krijgen en het enotourisme te stimuleren.
Wellicht wist je al dat je “ouderwetse” houtgebaseerde rode wijnen al op z’n router waren. Steeds minder wordt Amerikaans eiken gebruikt, en vindt de rijping van crianza’s en (gran) reserva’s plaats op het minder geur en smaak intensieve Frans eiken. Cees van Casteren sprak in dit licht over de tweede dimensie wijnen. En vervolgens ging het over de derde dimensie: meer expressie van terroir, meer en meer wijnen van specifieke gebieden of zelfs 1 wijngaard. Je ziet daar ook dat benamingen van rijping (Crianza, Reserva etc.) worden losgelaten. Maar dit gebeurt lang nog niet overal heb ik ervaren, of de wijnmakers doen beide nog: dus moderne wijnen erbij naast de traditionele wijnen met de (hout)rijpingstermen. In de kelders van bezochte bodega’s lagen nl. nog steeds vele 225l barrique vaten en heel veel flessen met wijn te rijpen voor de reserva en (gran) reserva’s. Dat dit immer 225l vaten zijn, is omdat de DOCa regels dat zo voorschrijven trouwesn. Maar sinds 1991 is ook wit en later ook mousserend (15mnd sur lie vereist) onder de DOCa toegestaan. Mocht je geïnteresseerd zijn, lees de “Pliego de condiciones” er maar eens op na. Al kan ik me indenken dat je geen zin hebt in dergelijke saaie kost: ook leerzaam en leuker is het dan om een van e-learnings van de Rioja wine academy te doen. Daarin ervaar je ook hoe de consejo er kort op zit en tegenwoordig alles bijhoudt: dus als je van feitjes en cijfers houdt zeker even bekijken!
BEZOCHTE BODEGA’S
Ysios
Sinds 2001 staat het imposante Ysios gebouw van de Spaanse architect Santiago Calatravo er. Ik kende de man niet, maar wereldwijd staat best veel van zijn werk; o.a. de caltravabruggen in de Haarlemmermeer. Het gebouw ligt prachtig met het mooie en leuke stadje Laguardia aan de voorkant en de imposante wanden van de Calabrisch gebergte aan de achterzijde.
Sinds 2016 is Ysios in handen van Pernod Ricard. De wijnen van Ysios komen van 50ha, maar slechts 1ha is in eigendom van de bodega zelf. Dat zijn bijna 25jr oude stokken, aangeplant bij de bouw van de bodega. Overige 49ha is gepacht en wordt zelf onderhouden, dit zijn nagenoeg allemaal veel oudere stokken om traditie en kwaliteit te borgen.
Ysios kent haar eigen filosofie van wijn maken: “Avant garde met behoud van traditie”. De selection (geproefd, mooie pure tempranillo op Frans eiken gerijpt) is ook elders te koop. Overige wijnen veelal viñedo singular, als staat dat niet altijd op kwaliteitslabel omdat proefcommissie dan maar liefs minimaal 93 vd 100 punten moet geven, kun je alleen bij Ysios zelf kopen.
Eigen filosofie komt ook tot uitdrukking in de prijs voor de wijnen, die best hoog is. Dus daar betaal je wel aan mee. De wijnmaakster is Clara Canals; we hebben haar op kantoor wakend over de RVS wijnvaten aan het werk gezien.
Ook proefden we de Blanco 2021, van viura en beetje malvasia. Laatste kwam terug in de wijn in de geur van acacia. Verder een mooie wijn met veel complexiteit verkregen door rijping deels op cementen eieren, deels op een amfoor en rest op eikenhouten vaten.
Marques de Riscal
Groot en veel, dat is wat me bijblijft van het bezoek aan deze prachtige bodega. Maar de vele houten vergistings tanks die we zagen waren alleen voor de top lijn en maar voor 5% van de oogst. Ook de 3,5miljoen flessen die er lagen te rijpen (die we zagen, elders nog 5miljoen) was indrukwekkend!
Mooi het verhaal dat hoe ouder de stokken, hoe beter de kwaliteit wordt. Dat wist ik al. Maar dus ook dat juist voor de reserva wijnen de stokken minimaal 30jr oud zijn, en dat grand reserva komt van stokken die voor 1970 aangeplant zijn.
Ook heeft Riscal ontdekt, tenminste dat beweren ze, dat bij her-enten op oude onderstokken, de oogst van de nieuwe bovenstokken al snel – na 5 jaar – de kwaliteit van veel oudere stokken heeft.
We proefden de Rueda Verdejo, Rioja Arienzo Crianza en de Rioja Reverva. Laatste twee op Amerikaans hout gerijpt.
En o ja, mocht je het er voor over hebben, je kunt er ook in t exclusieve hotel in zelfde stijl al Guggenheim, slapen en eten in een van de twee restaurants (eentje met ster) en genieten van de spa.
Campo Viejo
Ja die van AH met geel/oranje label. Daar maken ze miljoenen flessen per jaar van, die de hele wereld over gaan. En vergis je niet, uitdagend genoeg voor deze bodega om de constante kwaliteit voor ‘n consumentenprijs van nog geen 6 euro mogelijk te maken. Maar deze wijn proefden we niet, maar juist de unieker wijnen waar slechts 600 tot 20.000 flessen per jaar van gemaakt worden. Daarover later meer…
De bodega is alleen per auto te bereiken, per fiets of te voet mag je het terrein met een privéweg van 1km, deels door de wijngaarden, niet op. Sinds 2001 zit Campo Viejo even buiten Logroño, want de oude locatie werd door woningbouw verdrongen. En de nieuwe bodega bestaat bovengroonds maar uit 2 kleine gebouwtjes. Maar ondergronds gaat ‘t tientallen meters diep en liggen miljoenen flessen en 70.000 barriques gevuld met wijn te rijpen. Ook de fermentatie en mengruimte is enorm, met honderden RVS tanks. De grootsten van 5.000hl. Daar staan er meerdere van, maar de gedachte dat twee ervan gevuld de gehele Nederlandse wijnproductie (in 2022) zijn, was wel even confronterend. Jaarlijks verlaten 31miljoen flessen wijn deze bodega…31 keer de gemiddelde jaarproductie van Nederlandse wijn dus!
Deze bodega is trouwens net als Ysios in handen van Pernod Ricard. De wijnen worden er batch apart gefermenteerd en in aparte vaten gedaan. Daarna pas geblend en in flessen afgevuld om verder te rijpen in een enorme ruimte.
Zoals als gezegd mochten wij enkele bijzondere wijnen proeven. Een 100% viura: Azpilicueta collection privada blanco 2001. Worden 20.000 flessen per jaar van gemaakt en vergist en gerijpt in eiken. Had veel weg van een houtgerijpte Chardonnay, maar dan niet zo boterig
Azpilicueta is de lijn voor wijngaarden uit de plaats Fuenmajor. Ook de eerste twee rode wijnen kwamen daarvandaan. De Azpilicueta Instituto 2020 van 100% tempranillo. Deze vorige batch uit 2017 was net uitverkocht, en daarom waren wij de eerste klanten die de 2020 proefden. Een hele mooie fruitige wijn, maar echt net op dronk en kan en mag zeker nog war jaartjes rijpen. De Felix Azpilicueta Gran Reserva 2015 was onze derde proefwijn. Mooi gerijpt, hout duidelijk aanwezig, maar niet dominant. Moderne stijl gran reserva met veel rijp en gedroogd fruit.
De vierde wijn is gemaakt ter ere van het 50 jarig bestaan van de bodega: Domino 2016. 90% tempranillo en 5% graciano en 5% mazuelo. Wat gesloten in de neus, maar veel smaak. De laatste twee wijnen uit de special collection. La Finca 2017, slecht 600 flessen van gemaakt. Komen van 2 plots en naast 91% tempranillo zit er 9% maturana tinto in. Een uitmuntende wijn die nog jaren mee kan. Hetzelfde geldt voor de El Paseo 2017. Met 40% maturana Tinto, naast 40% tempranillo en 20% grenache, een unieke wijn waar 1.000 flessen van geproduceerd zijn. De maturana druif geeft deze wijn veel en diep intens zwart fruit mee.
Ijalba
Ruim een jaar geleden verkocht Winestories uit Wageningen mij een wijn van de maturana blanca druif. Deze druif wordt – zover ik weet – alleen in Rioja verbouwd en is daar in de witte wijnen toegestaan. De aanplant is maar ‘n paar procent en wordt vaak meegeblend. Dus best uniek om deze als varietal wijn te kopen en proeven.
Bij zoeken op Google map naar bodegas nabij Logroño kwam ik de bodega van deze wijn tegen: Ijalba. Dus een afspraak gemaakt daar langs te gaan en i.p.v. de crianza en rosada mochten wij juist de andere wijnen van de originele druiven proeven: 1 wit van tempranillo blanco en 2 rood van resp. graciano en maturana tinta. Allen zeer bijzondere en goede wijnen. Mocht je deze wijnen tegenkomen, dan zijn ze echt de moeite waard en ook ‘t geld waard. En ze zijn in Nederland te koop (o.a. bij de wijnschuur.nl) . Ijalba exporteert overigens vooral naar Nederland en Canada omdat daar biologische en vegan wijnen populair zijn.
Ijalba ligt dus vlak bij Logroño, op 20 minuten lopen vanuit het centrum. Sinds 1991 bestaat de bodega. Ze hebben 96ha aan wijngaarden: in Rioja Oriental verbouwen ze vnl. viura en mturana blanca, in Rioja Alavesa staat vooral tempranillo en maturana tinta, de overige druiven vnl. in Rioja Alta.
Jaarlijks produceren ze zo’n 600.000 flessen wijn. Alle wijn wordt natuurlijk vergist en de graciano en maturana tinta gisten op hout (de rest op RVS). Ze werken volgen EU biologisch gecertificeerd en vegan: klaren gebeurd met proteïnen uit aardappelen en bonen, maar niet met eiwitten.
Cune (CVNE)
In het stationsgebied van Haro, waar vanuit eind 19e eeuw veel wijn naar het door de druifluis getroffen Bordeaux vervoerd werd, liggen vele grote en bekende bodegas. Zo ook Cune. Bekend van de Gall&Gall. De reserva die we te proeven kregen, koop je daar ook.
Cune startte in 1879, toen twee broers uit Bilbao om gezondheidsredenen naar de Riojastreek verhuisde en hun wijnbouwbedrijf, geholpen door de Franse vraag naar veel wijn, een succes werd. Inmiddels heeft Cune 1.200ha, waarvan 600ha in eigen bezit, en produceert het zo’n 7 miljoen liter wijn per jaar.
De rondleiding ging door het traditionele gedeelte, gebouwd in 1920, waar nu de premium wijnen (Imperial) gemaakt worden. De druiven voor de Imperial wijnen komen uit drie wijngaarden met meer dan 50jaar oude stokken. Wijnen worden apart en natuurlijk vergist op Frans eiken houten vaten van zo’n 16.500 liter. Voor de gewone wijnen worden overigens wel gisten toegevoegd, maar op mijn vraag daarover werd een enigszins ontwijkend antwoord gegeven 😉.
De malo voor de Imperial wijnen vindt plaats op cement, in de grote kuipen geïntegreerd in de muren van het gebouw. Waarna de wijnen gemiddeld 2 jaar rijpen; 30% op nieuw Amerikaans eiken en 70% op nieuw Frans eiken.
Ook kregen we natuurlijk de vele flessen die rijpen te zien. En de schatkamer, daar het kerkhof genoemd, met in schimmel gehulde wijnen, tot wel uit 1879 terug. Heel bijzonder.
TIP overigens kun je bij Cune, maar ook bij de meeste van de andere bodega’s in ‘t stationsgebied, tijdens openingstijden binnen lopen en er een glas wijn nuttigen. Ze hebben allemaal wel een bar, van simpel tot luxe en met dito te bestellen hapjes. Voor een uitgebreide lunch moet je wel even kwartiertje omhoog lopen naar het centrum van Haro zelf.
LEERPUNTEN
Tot slot van dit wijnblog nog even enkele leerpunten voortgekomen uit deze reis. Want ondanks dat ik al best veel wist vanuit vinologenopleiding, tweeluik van Cees van Casteren en de e-learnings van de Rioja Wine academy, leer je toch altijd weer bij als je in het gebied zelf bent. Naast dat het zien en ervaren van het wijngebied ook een (leer-)ervaring op zichzelf is natuurlijk!
- Eigenlijk is er in Rioja sprake van “Ouderwets wordt weer nieuwerwets”: dus weer traditionele wijn i.p.v. veel hout. Ook bij de grote als Campo Viejo, al is daar merendeel nog met hout doordrengt hoor.
- Vaak hoe ouder de stokken, hoe eerder gebruikt voor (gran) reserva. Echter zeggen de kwalificaties crianza, reserva, gran reserva formeel niets over de kwaliteit maar alleen over de rijpingsduur van de wijn!
- Of een wijn een (gran) reserva wordt, wordt doorgaans al bepaald o.b.v. het plot cq de wijngaard en hoe de kwaliteit van de komende oogst verwacht te worden. Dus dan al, en niet (pas) later aan het begin van het vinificatieproces (wat ik dacht).
leuke blog! Heb ook Marques de Riscal bezocht en ben 3 dagen in Logroño geweest en heb ook Laguardia bezocht. Daarna 3 dagen in San Sebastián geweest. Helaas nog niet de gelegenheid om Bilbao te bezoeken, maar dat komt nog wel.